Jan Smelik
Eén in lied en leven.
Het stichtelijk lied bij Nederlandse protestanten
tussen 1868 en 1938
SDU Uitgevers 1997
Serie: NWO-reeks ‘Nederlandse cultuur in Europese context’
Omvang: 516 pagina´s
ISBN: 9012085179
uitverkocht
Korte beschrijving inhoud
Honderd jaar geleden zaten de godshuizen nog vol. Niet alleen in de kerk, maar ook buiten de kerkdiensten zongen de Nederlanders massaal stichtelijke liederen. Vooral daarover gaat dit boek. Wat zong men precies? Waar kwamen de liederen vandaan? Hoe werden ze verspreid?
‘Eén in lied en leven’ richt zich op de protestantse liedcultuur: de liederen waarmee meer dan de helft van de Nederlandse bevolking vertrouwd was. De auteur staat stil bij de rol van de verzuiling en de verschillen tussen orthodoxe en vrijzinnige stromingen, de drang tot (her)kerstening en de plaats van de protestanten in de (liberale) Nederlandse cultuur. Een van de opmerkelijkste verschijnselen die de auteur signaleert is de populariteit van de Angelsaksische gospelhymns.
Inhoudsopgave
Woord vooraf
Inleiding
Disciplinaire situering
Periodisering van het onderzoek
Overzicht voorafgaand onderzoek
Probleemstelling
Liedbundels
De database
Begripsbepaling
1 Muziekvisie, beschaving & verzuiling
1.1 Het negentiende-eeuwse protestantisme en muziek
1.1.1 Inleiding
1.1.2 A. Kuyper
1.1.3 J. Pelser en J. Kats
1.1.4 Bespreking
1.2 Het lied en het protestantse beschavingsoffensief
1.2.1 Inleiding
1.2.2 Beschaven door middel van het lied
1.2.3 Muziekinstrumenten
1.2.4 Zangverenigingen
1.2.5 Melodieën en meerstemmigheid
1.3 Het lied en de verzuiling
1.3.1 Inleiding
1.3.2 Verzuiling en het corpus liedbundels
2 Het kerklied en de niet-liturgische liedcultuur
2.1 De Psalmberijming 1773
2.1.1 Receptie Geneefse psalmmelodieën
2.1.2 Populaire Geneefse psalmmelodieën
2.1.3 Uitvoering van de Geneefse psalmmelodieën
2.2 De Evangelische Gezangen
2.2.1 De Evangelische Gezangen bij hervormden en gereformeerden
2.3 De Vervolgbundel
2.3.1 Verspreiding van de liederen uit de Vervolgbundel
2.3.2 De Vervolgbundel bij hervormden en gereformeerden
2.4 De Eenige Gezangen en de Bundel 1938
3 Nationale en internationale aspecten
3.1 Nationalisme
3.1.1 Nederlandse liederen
3.1.2 Vaderlandse liederen
3.2 Invloed uit het Franse taalgebied
3.3 Angelsaksische invloeden
3.3.1 De Engelse hymn
3.3.2 Fisk Jubilee Singers
3.3.3 De gospel hymn
3.3.4 Inhoudelijk en stilistische kenmerken van de gospel hymn
3.3.5 Introductie van de gospel hymn in Nederland
3.3.6 Populariteit en receptie van de gospel hymn
3.4 Invloed uit het Duitse taalgebied
3.4.1 Liederen uit de periode vóór 1750
3.4.2 Liederen uit de periode na 1750
3.5 Besluit
4 Het lied en de uitwendige zending
4.1 Het Christelijk Nationaal Zendingsfeest
4.1.1 Ontstaan en achtergronden
4.1.2 Vocale en instrumentale muziek
4.1.3 Liedrepertoire programmaboekjes
4.2 Zendingsliedbundels
4.2.1 Uw Koninkrijk kome!
4.2.2 Liederen ten dienst van Zondagschool en zendings-bidstond
4.2.3 Zendings-liederen Bundel
4.3 Het corpus zendingsliederen
4.4 Niet-zendingsliederen
4.4.1 Hervormde kerkliederen
4.4.2 Overige liederen
4.4.3 Verklaring voor het gebruik van niet-zendingsliederen
4.5 Centrale noties
4.6 De roep om meer Nederlandse zendingsliederen
5 Het lied en de inwendige zending
5.1 Het lied en de zondagsschool
5.1.1 Stichtelijke kinderliederen
5.1.2 Liedbundels voor de zondagsschool
5.1.3 De Westhill-zondagsscholen
5.1.4 Vrijzinnige zondagsscholen
5.2 De jongelingsvereniging
5.2.1 Liedbundels van de jongelingsverenigingen
5.3 Barmhartigheidsinstellingen
5.3.1 De Vluchtheuvelzangen
5.3.2 De diakonessen-liedbundel Liefde en Lof
5.3.3 De weesinrichting te Neerbosch
5.4 De stadszending
5.4.1 Johannes de Heer
5.5 De drankbestrijding
5.6 Besluit
6 Balans
6.1 De protestantse zuil
6.2 Herkomst, ontwikkeling en verspreiding
6.2.1 Internationale herkomst
6.2.2 De niet-liturgische en liturgische liedcultuur
6.2.3 Wegen van verspreiding
6.3 Beschaving/(her)kerstening
6.3.1 Inhoud en bereik van de liederen
6.3.2 Religieuze en estetische verheffing
6.4 De protestantse liedcultuur in Nederlandse context
Zusammenfassung
Archivalia, bronnen en literatuur
Bijlage 1
a. Het corpus liedbundels van het database-bestand
b. Niet-achterhaalde liedbundels uit de periode 1866-1938
c. Overige liedbundels en muziekuitgaven
Bijlage 2
a. Verspreiding liederen uit de Evangelische Gezangen in gereformeerde liedbundels
b. Verspreiding liederen uit de Vervolgbundel in gereformeerde liedbundels
Bijlage 3
Het corpus zendingsliederen
Register van persoonsnamen
Register van liederen
Lijst van illustraties